VII Walny Zjazd Polskiego Związku Hodowców Koni Arabskich

Poniżej opisaliśmy kilka wybranych konkurencji westernowych, które obrazują wszechstronność stawianych przed końmi tak szkolonymi zadań i które są już rozgrywane na terenie całej Polski pod patronatem Komisji Western PZJ, Polskiego Stowarzyszenia Western Riding i w ramach Polskiej Ligi Western i Rodeo.

Trail

Trail to piękna konkurencja techniczna. Zadaniem uczestnika jest przebycie toru obejmującego co najmniej sześć przeszkód i wykonanie związanych z nimi manewrów. Konkurencja ta jest odwzorowaniem prac konia w terenie - koń musi wykazać się nie tylko dobrą komunikacją z jeźdźcem, precyzją i umiejętnością koncentracji na zadaniu, ale także musi odważnie i z ufnością podejmować zadania przed nim stawiane.

Konkurencja Trail

fot. Wojciech Adamczyk

Do rozegrania tej konkurencji wystarczy plac o wymiarach 30 m x 20 m o płaskim, piaszczystym podłożu. Każdy tor przeszkód powinien składać się z minimum sześciu przeszkód, z których trzy muszą być wybrane z listy przeszkód obowiązkowych, a pozostałe trzy przeszkodami dodatkowymi. Przeszkody obowiązkowe to:

Otwarcie, przejście i zamknięcie bramki.
Utrata kontroli nad bramką (puszczenie jej) powoduje przyznanie punktów karnych.
Jazda nad czterema drągami lub kłodami leżącymi na ziemi lub podniesionymi.
Drągi te mogą być ułożone w prostej linii, po łuku, czy w zygzaku. Odległości między drągami wynoszą:
- dla stępa 0,4 - 0,6 m,
- dla kłusa 0,9 - 1,1 m,
- do galopu 1,8 - 2,1 m.
Drągi na stęp mogą być podniesione do 0,3 m, ale w tym wypadku muszą one być oddalone o 0,55 m od siebie. Drągi na kłus i galop nie mogą być podniesione.
Cofanie:
- pomiędzy i dookoła trzech pachołków,
- pomiędzy drągami ułożonymi na kształt liter L, V, U lub podobnie;
  drągi mogą być podniesione do wysokości 60 cm.

Spośród przeszkód dodatkowych można wybrać następujące:

Oczko wodne - rów lub mały staw
Serpentyna w stępie lub kłusie
Przenoszenie przedmiotów, np. wiaderka z jednego miejsca na arenie na inne
Przejazd przez drewniany mostek.
Wymiary mostka: 0,9 m szerokości i 1,8 m długości. Mostek może być płaski lub wypukły.
Ubieranie i zdejmowanie płaszcza
Side pass (ciąg nad drągami)
Drąg może być podniesiony na wysokość 0,3 m.
Kwadrat z drągów o boku 0,5 m - 2,1 m.
Zawodnik powinien wprowadzić konia do kwadratu (wszystkie nogi konia muszą znajdować się wewnątrz), wykonać obrót (90, 180, 360 stopni), a następnie opuścić kwadrat w kierunku zgodnym ze schematem przejazdu.

Na mostku

fot. Lidia Pawłowska

Dopuszczalna jest kombinacja dwóch lub więcej przeszkód. Dopuszczalne są też inne przeszkody według uznania organizatorów, jakie można spotkać w terenie, jednak muszą być one bezpieczne dla koni i zatwierdzone przez sędziów - poza tym można rozwinąć w pełni swoją twórczą inwencję.

Niedozwolone są natomiast ewolucje, zawierające zsiadanie z konia i skoki oraz przeszkody, zawierające następujące elementy:

opony,
żywe zwierzęta,
pułapki,
rury PCV,
ruchome mostki,
kłody i drągi, które poruszone mogą się potoczyć,
ogień,
ognie sztuczne, etc.

Przejazd należy ułożyć w taki sposób, by pokazać konia we wszystkich chodach.

Przykładowy schemat przejazdu w konkurencji Trail

Trening konia do tej konkurencji polega nie tylko na uczeniu właściwych odpowiedzi na pomoce, ale przede wszystkim na zdobyciu jego zaufania i stawianie przed im zadań o rosnącym stopniu trudności. Dzięki temu podnosi się zrównoważenie psychiczne konia, jego odporność na stres i sytuacje budzące w nim lęk, jak i jego odwaga w terenie.

Pleasure

W tej konkurencji zawodnik ma za zadanie pokazać urodę i płynność wszystkich chodów konia oraz płynne zmiany pomiędzy nimi. Koń musi być zrównoważony, iść na delikatnym kontakcie, zmieniać chody w odpowiedzi na delikatne pomoce jeźdźca i być całkowicie na nim skoncentrowany. Musi on także poruszać się w sposób wygodny dla jeźdźca i stąd zapewne nazwa tej konkurencji.

Konkurencja ta rozgrywana jest w ten sposób, że grupa zawodników porusza się wzdłuż ścian ujeżdżalni, a sędzia określa chody, jakimi należy jechać, lub zmianę kierunku. Na koniec należy ustawić się w szeregu, by umożliwić sędziemu indywidualne sprawdzenie umiejętności cofania. Wydaje się, że to już wszystko, ale diabeł tkwi w szczegółach - aby skłonić konia do jazdy wokół areny w odpowiednim ustawieniu i tempie oraz, aby wydawał się on chętny do pracy i doskonale zgrany z jeźdźcem, konieczne są spore umiejętność zarówno jeźdźca, jak i konia. Koń w tej konkurencji powinien poruszać się we wszystkich chodach z szyją ustawioną na poziomie kłody, powinien on w naturalny sposób nosić głowę na wysokości kłębu, a jego nos powinien być ustawiony idealnie pionowo. Chody powinny z natury być wolne i posuwiste tak, by wydawał się on płynąć nad ziemią lekko i rytmicznie.

Barrel Racing

W przeciwieństwie do poprzednio opisanych Barrel Racing jest bardzo dynamiczną i widowiskową konkurencją szybkościową, w której znakomicie sprawdzają się zwinne konie arabskie. Na arenie ustawione są na planie trójkąta trzy beczki w odległościach określonych przepisami, a zawodnik musi przejechać wokół nich zgodnie z zamieszczonym schematem.

Schemat Barrel Racing - linia kropkowana oznacza tor przejazdu

Start jest lotny. Zawodnik może dotknąć beczki, natomiast jej wywrócenie kosztuje 5 sekund kary. Tak samo karana jest strata nakrycia głowy podczas biegu. Nie wolno natomiast stosować bata lub uderzyć konia wodzami przed popręgiem - takie zachowanie kończy się dyskwalifikacją. Jest to niezwykle emocjonująca i widowiskowa konkurencja wymagająca od startującej pary umiejętnych skrętów i lotnych zmian nóg w galopie.

Ze względu na swoją widowiskowość konkurencja ta jest chętnie rozgrywana i gromadzi rzesze widzów. Nie należy jednak ulegać złudzeniu, że ,,przejechanie beczek'' jest proste i nie wymaga techniki. Wręcz odwrotnie - tylko konie prowadzone pod pełną kontrolą jeźdźca są w stanie wykonać poprawnie wiraże i lotne zmiany nogi konieczne podczas przejazdu tak, by uzyskać satysfakcjonujący czas.

Pole Bending

Pole Bending to kolejna konkurencja szybkościowa, w której brylują araby. Polega ona na slalomie pomiędzy sześcioma tyczkami ustawionymi w linii, w odległości 6,5 m od siebie.

Schemat Pole Bending - linia ciągła oznacza tor przejazdu

Konkurencja ta wymaga od konia dużej zwrotności i znakomitego odpowiadania na pomoce jeźdźca, gdyż każda pomyłka lub problemy z porozumieniem dają się poznać w rezultacie końcowym zawodnika.

Reining

Reining jest konkurencją sędziowaną, mającą na celu zaprezentowanie możliwości sportowych konia westernowego na arenie. W konkurencji Reining zawodnicy muszą przejechać jeden z kilku zatwierdzonych schematów. Każdy ze schematów składa się z małych wolnych kół, dużych szybkich kół, lotnych zmian nogi w galopie, cofania oraz elementów zwanych sliding stop, roll back i spiny.

Sliding stop - zatrzymanie ślizgowe - polega na takim wyhamowaniu z galopu, by koń zablokował zadnie nogi podstawiając je silnie pod kłodę, co umożliwia mu poślizg na nich. Jednocześnie koń powinien wygiąć grzbiet i zachować ruch przednich kończyn, które muszą dotykać gruntu i utrzymywać stałą kadencję. Ślizg podczas zatrzymania powinien odbyć się po linii prostej, a zadnie nogi konia nie mogą odrywać się od podłoża.

Tomas Barta na klaczy Tercera Gold podczas Sliding Stop

fot. z archiwum Wojciecha Adamczyka

Spiny stanowią serię pełnych obrotów na zadzie wykonanych wokół tylnej wewnętrznej nogi. Obrót napędzany jest działaniem zewnętrznej tylnej i przednich nóg, przy czy jedna z przednich nóg musi mieć zawsze kontakt z podłożem. Pozycja zadu powinna być niezmienna podczas wszystkich spinów. Zaleca się, by sędzia zwracał uwagę raczej na ogólne umiejscowienie Spinu, niż na nogę osiową, gdyż pomoże mu to skupić się na takich zasadniczych cechach spinu, jak rytm, płynność, szybkość, precyzja, i zaangażowanie konia.

Roll Back polega na zmianie kierunku w galopie, na który składa się zatrzymanie konia z galopu, zwrot na zadzie o 180 stopni i płynne ruszenie galopem.

Reining polega nie tylko na wskazywaniu koniowi drogi, ale na także kontrolowaniu każdego jego ruchu. Najlepszy koń reiningowy to taki, który daje sobą w pełni powodować, bez żadnych widocznych oznak oporu. Każdy samowolny ruch konia stanowi przejaw braku kontroli nad nim. Wszelkie odstępstwa od narzuconego schematu muszą być uznane za brak kontroli nad koniem lub jej utratę i są oceniane w zależności od swojego zakresu. Wysoko ocenia się przejazdy płynne, precyzyjne, energiczne i wykonane przy pełnej kontroli nad koniem.

Jeden ze schematów w konkurencji Reining

Konkurencja ta wywodzi się z pracy koni na ranczach i znakomicie sprawdzają się w niej przede wszystkim konie rzadkiej w Polsce rasy American Quarter Horse. Warto jednak zaznaczyć, że także konie arabskie używane są do Reiningu. W krajach Europy Zachodniej rozgrywane są zawody w Reiningu przeznaczone wyłącznie dla arabów i popularność takiego wykorzystania tej rasy rośnie. Mamy nadzieję, że tę modę uda nam się pzenieść także na teren naszego kraju. Na koniec warto nadmienić, że Reining został uznany za oficjalną konkurencję Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej i został włączony do programu letnich Igrzysk Olimpijskich.

Organizacja westernu sportowego w Polsce

Styl western, tak popularny na całym świecie, zagościł w Polsce około 1996 roku i od razu znalazł swoich wiernych wyznawców, choć początki były niełatwe, jako że styl ten kojarzył się szerokiej publiczności przede wszystkim z wzorcami, które można było dostrzec w kinie. Przez te kilka lat udało się jednak w dużym stopniu zmienić to podejście, głównie poprzez pokazy i informację kierowaną do świata jeździeckiego i nie tylko. W ogromnym stopniu przyczyniło się do tego Polskie Stowarzyszenie Western Riding, liczące dziś rzesze członków z całego kraju. Z czasem, w obliczu uznania reiningu za oficjalną konkurencję FEI powstała Komisja Western Polskiego Związku Jeździeckiego. Komisja działa prężnie, patronując zawodom, wprowadzając przepisy nie tylko reiningu, ale i innych dyscyplin western na grunt polski i organizując kursy sędziowskie, a w przyszłości także instruktorskie. Ponieważ dotychczas organizowano głownie zawody wewnątrzklubowe i międzyklubowe, często na zasadach zabawy, pojawiła się potrzeba utworzenia także Polskiej Ligi Western i Rodeo, która już w zeszłym roku zorganizowała zawody regionalne w całej Polsce zakończone Mistrzostwami Ligi. Kalendarz imprez na rok bieżący jest także jest ściśle obsadzony i mamy ogromną nadzieję, że z roku na rok imprezy westernowe będą coraz liczniejsze. Nasz marzeniem jest utworzenie także, na wzór zachodni, ligi westernowej konia arabskiego, która pozwoliłaby na jeszcze szerszą popularyzację stylu western, a przede wszystkim na wykorzystanie ogromnego potencjału ukrytego w możliwościach tej tak ukochanej przez Polaków rasy.

Więcej informacji związanych z jazdą western oraz naturalnymi metodami szkoleniowymi można znaleźć na stronach internetowych: www.wild-west-riders.of.pl oraz www.plwir.wild-west-riders.com.

Małgorzata Maciejewska-Czarnik i Bogdan Czarnik-Maciejewski, marzec 2003